Symbool van goddelijkheid

Romeinen

Waar komt de traditie van het opzetten, versieren en verlichten van de kerstboom eigenlijk vandaan? De meesten van jullie zullen al snel de link naar de `Germanen leggen, maar de wortels van het feest gaan nog verder terug.

Toen de Romeinen in 217 v.Chr. een aantal vernederende nederlagen tegen de beroemde Hannibal moesten incasseren, besloot men om de stemming in Rome te verbeteren door op 17 december een feest te organiseren. Dit feest werd zo’n succes dat het het jaar daarop werd herhaald en er zo een traditie ontstond van de saturnaliën, de naam van deze feestdag.

Groter en uitbundiger

In de loop van de jaren werd het feest steeds omvangrijker en duurde het ruim een week, tot de winterzonnewende. Het kreeg ook een nieuwe betekenis. De nederlagen tegen Hannibal raakten in de vergetelheid en men richtte de blik op het komende oogstseizoen en de nieuwe lente.

In deze tijd ontstond de traditie van het versieren van een dennenboom. De Romeinen kenden aan de dennenboom, die als enige boom ’s winters groen bleef, goddelijke eigenschappen toe en versierden hem met sterren en halve manen.
Gedurende de saturnaliën werden de anders zo strakke omgangsvormen frivoler. Wie naar het feest ging hoefde geen toga aan en de slaven mochten ook feesten en zich als vrije burgers gedragen. Een andere traditie die ontstond was het geven van cadeautjes, meestal kaarsen als symbool van de zonnewende.

Midwinternacht

De Germanen plaatsten de dennenboom tijdens de midwinternacht in het midden van hun dorp en versierden hem met onder meer appeltjes, die het begin van het nieuwe seizoen en de vruchtbaarheid symboliseerden.
Het grappige is dat de ‘ Bollenbachers’ de kerstboom ook nog steeds centraal in het dorp plaatsen. De versiering bestaat echter alleen uit lichtjes. 

Eten van De verboden vrucht

Het plaatsen van een kerstboom tijdens de midwinterfeesten was vooral in wat we nu Duitsland noemen al vanaf de late middeleeuwen een wijdverspreid gebruik. In de zestiende en zeventiende eeuw gingen rijke Duitsers ook een boom in hun huis plaatsen en versierden deze met appeltjes .
Je zou denken dat dit een verwijzing was naar het oude Germaanse gebruik van appeltjes als symbool van vruchtbaarheid, maar intussen waren de Duitse landen christelijk geworden en verwezen de appels naar de boom van de kennis van goed en kwaad in het paradijs, de zondeval en de en de verdrijving van Adam en Eva uit het paradijs.

De 24ste december werd ‘Adam-en Eva-dag’ genoemd en voerde men vaak het paradijsspel  op. Kerstmis begon direct na middernacht op 25 december met de ‘Heilige Nacht’.

Britse adel

De Britse adel viel al snel ‘ in love’ voor het gebruik van met appels versierde kerstbomen en rond 1800 brachten Duitse emigranten de traditie van kerstboom naar de Verenigde Staten. Tijdens de negentiende eeuw verspreidde het gebruik van de huiselijk versierde dennenboom zich over de rest van Europa.

Poging tot verbod door president Roosevelt

In 1853 was Franklin Pierce verantwoordelijk voor de eerste kerstboom in het Witte Huis in Washington. Ook de Amerikaanse presidenten gingen dus overstag. En hoewel president Theodore Roosevelt in 1901 nog geprobeerd heeft om de kerstboom te verbieden, vanwege het feit dat hij dit gebruik desastreus vond voor de bomenvoorraad, is hem dat niet gelukt.
Halverwege de 19de eeuw had de commercie de kerstboom ontdekt en werden de bomen in de Verenigde Staten steeds groter en uitbundiger versierd.

Alles word verlicht

Tegenwoordig is de kerstboom in de maand december niet meer weg te denken. En niet alleen de boom, bijna alles wat versierd kan worden wordt versierd, niet alleen aan de overkant van de oceaan, maar ook in Europa.
Wat ons nu misschien tegenhoudt om minder te verlichten dan vorige jaren zijn de almaar stijgende energieprijzen. Zo is de met 7000 ledlampjes versierde wandel-hangbrug in Morsbach in de Hunsruck alleen in het weekend van de derde advent verlicht.